Nie tylko Kibic. Dziesięć najciekawszych produkcji o piłkarskich fanatykach

Kilka dni temu premierę na Netflixie miał serial “Kibic”, kolejna pozycja starająca się przybliżyć subkulturę fanów piłkarskich. W ostatnim czasie obserwujemy prawdziwy wysyp podobnych produkcji, próbujących rzecz jasna pójść w ślady “Furiozy” Cypriana Olenckiego, całkiem zgrabnie łączącej opowieść o fanowskim zaangażowaniu z mroczną historią gangsterską.

Wspomniany serial, za którym stoi Łukasz Palkowski, nie zbiera dobrych ocen wśród krytyków i polskich widzów. Zarzuca mu się z jednej strony nierealność, by nie powiedzieć, że wręcz cukierkowość, a z drugiej brak odwagi w umiejscowieniu akcji w konkretnym miejscu w kraju. Pomimo tych wątpliwości seria stała się światowym hitem, pokazującym wciąż żywe zainteresowanie światem kiboli piłkarskich, często rządzonych nie do końca zrozumiałymi zasadami psychologii tłumu. W przeszłości najwięcej takich pozycji powstało w Wielkiej Brytanii, mającej nie tylko największą bazę kibicowską, ale również długą tradycję rozprawiania się ze stadionowymi chuliganami. Nie wszystkie dzieła opowiadające o nich łatwo jednak wtłoczyć w ramy kryminalnej opowieści, bo są wśród nich zarówno ciekawe tytuły dokumentalne, jak również komedie romantyczne. Wybraliśmy dziesięć takich produkcji 

Ultra

Choć tematem futbolowych kibiców zainteresowani byli głównie brytyjscy twórcy, warto na początku wspomnieć o obrazie włoskim z 1991 roku. Głównym bohaterem filmu Ricky'ego Tognazzi jest mężczyzna o pseudonimie “Książe”, będący liderem kibiców rzymskiej Romy. Właśnie zbliża się prestiżowy mecz z Juventusem, podczas którego ma dojść również do brutalnego starcia pomiędzy kibicami obu drużyn. Nieco zapomniana, ale udana produkcja w starym stylu, dzięki której można podejrzeć jak wyglądała rzeczywistość początku lat 90’ w innym europejskim państwie.

Football Factory

Słynny film Nicka Love’a z 2004 roku, który został oparty na powieści Johna Kinga, dał znakomity wgląd w świat kiboli piłkarskich i był na tyle sugestywny, że jego seans prowokował przedziwne wydarzenia. Na jednym ze szwedzkich pokazów tej produkcji miało dojść do wielkiej bójki, pomiędzy fanami rywalizujących ze sobą klubów z Malmo: Malmo FF i Helsingborga, po którym rozpowszechnianie obrazu w tym kraju zostało zakazane. Początkowo mieli w nim zagrać Sean Bean i Dougray Scott, ale w międzyczasie zarówno scenariusz, jak i obsada zostały zupełnie zmienione.  

Hooligans

Z całą pewnością najbardziej gwiazdorski film w tym zestawieniu, zagrali w nim bowiem m.in. Elijah Wood i Charlie Hunnam. Ten pierwszy odtwarza głównego bohatera, niesłusznie wyrzuconego z Harvardu studenta, który wyprowadza się do Londynu, a tam wchodzi w środowisko piłkarskich chuliganów. To właśnie w tym filmie wspomnianego już Hunnama wypatrzył Kurt Sutter, który powierzył mu główną rolę w niezwykle popularnym serialu “Synowie Anarchii”. Pozycja ta doczekała się dwóch sequeli, wyprodukowanych już jednak wyłącznie na rynek Video/DVD.

I.D.

Film BBC, wyreżyserowany przez znanego, charakterystycznego aktora Phila Davisa miał ukazywać zamknięty świat angielskich kibiców-chuliganów, w który wkraczają funkcjonariusze służb, tropiący przestępcze powiązania pomiędzy ich liderami. Na części z policjantów, z konieczności udających agresywnych chuliganów, misja ta okazuje się pozostawiać trwały ślad na psychice i pewnie dlatego film ten był w Polsce pokazywany pod tytułem “Granice tożsamości”.

Cass

Kolejny brytyjski film, w którym znany ostatnio choćby z “Łasucha” Nonso Anozie wciela się w prawdziwą postać Cassa Pennanta. Przeszedł on długą drogę od bycia sierotą, przygarniętą przez pewne małżeństwo, od dzieciństwa zmagając się z różnymi przejawami rasizmu w swoim otoczeniu, poprzez pobyt w więzieniu, w którym siedział po chuligańskim ataku jego grupy na kibiców Newcastle United, aż do statusu szanowanego pisarza, będącego ekspertem zajmującym się światem zorganizowanego kibicowania.

Firma

Pod tym tytułem funkcjonują aż dwie produkcje o tej tematyce. Pierwsza to film Alana Clarke’a, będący częścią serii BBC, z Garym Oldmanem w roli głównej. Pozycja ta przygląda się kibicowskiemu środowisku i temu jak często łączy się ono ze światem przestępczym. Niemal dokładnie trzy dekady po jego premierze po ten sam materiał sięgnął Nick Love, obsadzając w roli Bexa Paula Andersona, ostatnio znanego przede wszystkim z kreacji Arthura Shelby z serialu “Peaky Blinders”.

Wyskok

Scenariusz tego filmu oparto na książce autorstwa Kevina Sampsona. Przenosi on widza w samą końcówkę lat 70’ XX w., oczywiście do Wielkiej Brytanii. Akcja koncentruje się wokół postaci Paula Carty, który zostaje członkiem tzw. The Pack. Grupy agresywnych chuliganów, znanych z charakterystycznego ubioru, kibicujących Tranmere Rovers. Na uwagę, prócz świetnego jak zwykle Stephena Grahama, zasługuje tu znakomity soundtrack do tego obrazu, zawierający przede wszystkim znane post-punkowe utwory z przełomu dekad.

Zawód: Chuligan

Nadprodukcja podobnych, brytyjskich filmów o chuliganach musiała w końcu wywołać reakcję, którą jest pójście drogą pastiszu. Obraz Nicka Neverna z 2014 roku jest właśnie takim przypadkiem, gdyż ostentacyjnie parodiuje on wszystkie elementy występujące w podobnych filmach, opowiadając kolejną historię młodego chłopaka, wchodzącego w świat brutalnych kiboli, ciągle się jednak z niego naśmiewając. Obok grającego w kilku klasycznych produkcjach o kibolach Leo Gregory’ego występuje tu m.in. coraz popularniejszy w ostatnich latach Tom Burke, jak również Brett Goldstein, znany obecnie jako Roy Kent. 

Fever Pitch

O tym, że o kibicach można opowiadać w zupełnie innej konwencji niż tylko brutalny kryminał zaświadczają dwie następne pozycje. W tym wypadku mamy do czynienia z komedią romantyczną, w której zagorzały fan Arsenalu zakochuje się w zdawałoby się statecznej nauczycielce historii, która jednak zaskoczy go poziomem kibicowskiego zaangażowania. Scenariusz powstał na bazie powieści popularnego pisarza Nicka Hornby. Niemal dekadę po premierze tego obrazu powstał jego amerykański remake z Drew Barrymore i Jimmy’m Fallonem, w którym popularnych Kanonierów zastąpiła baseballowa organizacja Boston Red Sox. 

Sunderland aż po grób

A wszystkim, którzy chcieliby zapoznać się z tym jak ważne dla lokalnej społeczności bywają kluby piłkarskie i mają zdecydowanie dość schematycznych fabuł o brutalnych chuliganach, poleca się ten, trzysezonowy serial dokumentalny od Netflixa. Popularne Dzikie Koty mają obecnie całkiem spore szanse na powrót do Premier League, ale produkcja streamingowego giganta pokazuje klub w najgorszym dla niego momencie spadku z niej. Przeprowadza widza przez ogromny kryzys, pokazując m.in. nieudolność jego władz. Przede wszystkim jednak w znakomity sposób portretuje jego kibiców, mieszkających w małym, robotniczym angielskim mieście, dla których weekendowe wyniki ich zespołu bywają często niezwykle istotną częścią ich życia, a kibicowanie mu buduje lokalną społeczność.