Niech żyje nam!
We wtorek, 29 listopada, minie dokładnie 50 lat od premiery jednej z najważniejszych gier w historii branży – PONGa. Dla uczczenia tej ważnej rocznicy postanowiłem napisać „krótką historię gier”. Przy czym, oczywiście, zdaję sobie sprawę, że nie wymieniłem wszystkiego.
Na wstępie warto zaznaczyć, że trudno jest określić, która gra komputerowa była chronologicznie pierwsza. Jak zauważa Mirosław Filiciak: „kandydatów do miana pioniera jest kilku” [7]. Przykładowo za taką grę można uznać Cathode Ray-Tube Amusement Device, powstałą w 1947 roku i opatentowaną w USPTO (United States Patent and Trademark Office – Biuro Patentów i Znaków Towarowych USA) w 1948 [6]. Została zaprojektowana przez Thomasa T. Goldsmitha Jr. oraz Estle Raya Manna. W ogólnej świadomości za pierwszą grę uznaje się Spacewar! z 1962 roku autorstwa Steve’a Russela [7]. Na Developer’s Games Choice Award w marcu 2013 roku otrzymał on status pioniera gier komputerowych [3].
Bartłomiej Kluska zwraca natomiast uwagę na wcześniejsze gry. W książce Dawno temu w grach wspomina między innymi o Noughts and Crosses (gra w kółko i krzyżyk) z 1952 roku autorstwa Alexandra Douglasa oraz Tennis for Two z 1958 roku stworzonego przez Williama Higinbothama. Jednakże, choć były to gry komputerowe, nie trafiły do użytku publicznego, pozostając jedynie projektami naukowymi [4].
Z kolei pierwszą polską grę komputerową stworzył Witold Podgórski w 1962 roku. Marienbad działała na komputerze Odra 1003 i symulowała chińską grę Nim [5]. Polegała na wyświetleniu przez komputer czterech rzędów zapałek – jednej, trzech, pięciu i siedmiu. Gracz i komputer wybierali zapałki, wygrywała strona, która została z ostatnią zapałką. Jednakże – w przypadku wspominanej gry – komputer zawsze wygrywał [4].
Pierwszą konsolą w historii było urządzenie podłączane do odbiornika telewizyjnego stworzone przez Ralpha Baera w 1966 roku [4]. Urządzenie to (pod nazwą Odyssey ITL 200) pojawiło się w sprzedaży dopiero w 1972 roku, stając się pierwszą komercyjną konsolą do gier w historii. Posiadało kilka funkcji - pierwszą z nich była możliwość gry w proste produkcje multiplayer, czyli inaczej gry wieloosobowe. Drugą natomiast – możliwość podłączania dodatkowych kontrolerów (np. pistoletu świetlnego, który pozwalał „strzelać” do kwadratów na ekranie), co uatrakcyjniało zabawę. Jednakże firma Magnavox zrezygnowała z dodatkowych kontrolerów oraz zmodyfikowała urządzenie, by wyświetlało czarno-białą grafikę [4]. Od tego momentu pojawiło się pojęcie „gier video”.
Również w 1972 roku Nolan Bushnell stworzył pierwszą komercyjną grę komputerową – aczkolwiek nie był to wcale Pong, lecz oparta na wspomnianym Spacewar! gra Computer Space. Produkt okazał się niewypałem – Radosław Bomba zwraca uwagę, że „elektroniczne automaty budziły wprawdzie zaciekawienie, ale jednocześnie odstraszały i onieśmielały potencjalnych użytkowników”, głównie ze względu na futurystyczny wygląd [1].
Na szczęście (dla branży) Bushnell się nie poddał. Niedługo później założył, wraz z przyjacielem – Tedem Dabneyem – firmę ATARI. Jeszcze w tym samym roku postawił prototyp automatu z Pongiem w barze „Andy Capp’s Tavern” w Sunnyvale w Kalifornii. I był to strzał w dziesiątkę! Do tego stopnia, że pierwsza awaria automatu była spowodowana zacięciem się kasety na monety przez zapchanie jej ćwierćdolarówkami niedługo po jego postawieniu w barze. Co więcej, do końca 1973 roku firma ATARI sprzedała 2500 automatów z grą Pong, a niespełna rok później – 8000 maszyn [1]. W ten sposób narodziła się branża gier wideo.
Ale czym są gry komputerowe bez odrobiny kontrowersji? W 1976 roku firma Exidy stworzyła automat z grą Death Race. Gra polegała na kierowania wyświetlonym pojazdem i rozjeżdżaniu „ludzików”, które twórcy nazywali „gremlinami”. Była to pierwsza gra krytykowana za brutalność. Utożsamiano bowiem wspomniane postacie z przechodniami. Było to związane z łączeniem gry z filmem o tym samym tytule, choć, poza tytułem, nie miał z nim nic wspólnego [2].
Warto zwrócić uwagę, że wszystkich wspomnianych wcześniej grach sterowało się pojazdem. Dopiero w 1980 roku pojawiła się pierwsza gra, w której sterowało się postacią bohatera. Tą grą był Pac-Man (którego pierwotna nazwa brzmiała „Puck-Man”, ale możecie się domyślić dlaczego została zmieniona ;) [4]) stworzony przez Toru Swatani. Postać stała się takim fenomenem, że 25 października 1982 roku znalazła się na okładce magazynu TIME. Co więcej, dwa lata później pojawiła się pierwsza bohaterka – Ms. Pac-Man.
W 1983 roku nastąpił krach w branży gier. Spowodowany został przez nadmierną ilość gier i konsol, co powodowało, że zakupiona gra nie działała na posiadanej konsoli. Gry były postrzegane jako rynek wyłącznie dla osób obeznanych z nimi. Symbolem krachu stała się gra E.T. the Extra-Terrestrial wydana w grudniu 1982 roku przez firmę ATARI, która była wówczas najważniejsza na rynku. Słaba jakość wykonania gry spowodowała ogromne straty finansowe firmy. Dodatkowo pojawiły się plotki o zakopaniu przez ATARI całego nakładu wspomnianej gry na pustyni. W rzeczywistości zostały zakopane na wysypisku śmieci w amerykańskim miasteczku Almagordo i w kwietniu 2014 roku zostały odkopane [8].
Na tym zakończę dzisiejszy wpis ;) Oczywiście nie sposób opisać wszystkiego aż do 2022 roku, ale jeśli chcecie to mogę kiedyś wrócić do tego wątku ;).
Do zobaczenia za tydzień!
==========
Bibliografia:
[1] Bomba, R., Gry komputerowe w perspektywie antropologii codzienności, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń 2014.
[2] CD-Action, [Weekend] Krytyka przemocy zaczęła się od Death Race.
[3] Gram.pl, Game Developer’s Choice Awards rozdane. Podróż skradła prawie całe show.
[4] Kluska, B., Dawno temu w grach, Inicjatywa Wydawnicza Orka, Łódź 2008
[5] Kluska, B., Pierwsza polska gra, „CD-Action” 2011, nr 10
[7] Filiciak, M., Światy z pikseli. Antologia studiów nad grami komputerowymi, Wydawnictwo SWPS Academica, Warszawa 2010
[8] Hut [Tymon Smektała], Poszukiwacze zaginionego E.T., „CD-Action” 2014, nr 7
